Ik wil graag delen hoe het Evangelie betekenis voor mij kreeg. Deze reis werd beïnvloed door Salomo en zijn oprechte streven naar plezier en wijsheid. Dit zal je een beter persoonlijk inzicht geven in de artikelen op deze website. (Oh, en de basisinformatie: mijn naam is Ragnar Oborn – Zweeds – en ik woon in Canada. Ik ben getrouwd en we hebben een zoon. Ik heb gestudeerd aan de Universiteit van Toronto, de Universiteit van New Brunswick en Acadia University.)

Rusteloosheid bij een bevoorrechte jongere

Ik ben geboren in een gezin met een professionele carrière uit de hogere middenklasse. Oorspronkelijk kom ik uit Zweden, maar we emigreerden naar Canada toen ik jong was. Daarna groeide ik op en woonde ik in het buitenland, in verschillende landen: Algerije, Duitsland en Kameroen. Uiteindelijk keerde ik terug naar Canada om te studeren. Net als iedereen wilde (en wil ik nog steeds) een volwaardig leven. Een leven gekenmerkt door tevredenheid, een gevoel van vrede, betekenis en een doel – samen met betekenisvolle connecties met anderen.

Doordat ik in deze verschillende samenlevingen, religies en seculiere culturen leefde en een fervent lezer was, werd ik blootgesteld aan veel verschillende ideeën over ‘waarheid’ en wat een ‘vol leven’ inhield. Ik merkte dat ik (en de meesten in het Westen) over ongekende rijkdom, technologie en mogelijkheden beschikten om deze doelen te bereiken. Maar de paradox was dat dit volle leven zo ongrijpbaar leek.

Ik merkte dat relaties meer wegwerpbaar en tijdelijk waren dan die van vorige generaties. Termen als ‘rat race’ werden gebruikt om ons leven te beschrijven. Mij werd verteld dat als we maar ‘een beetje meer’ konden krijgen, we er wel zouden komen. Maar hoeveel meer? En meer van wat? Geld? Wetenschappelijke kennis? Technologie? Plezier?

Leven waarvoor?

Als jongere voelde ik angst, die waarschijnlijk het best omschreven kan worden als een vage rusteloosheid. Mijn vader was een geëmigreerd consultant-ingenieur in Afrika. Dus ik trok op met andere rijke, bevoorrechte en hoogopgeleide westerse tieners. Maar het leven daar was vrij eenvoudig en er was weinig om ons te vermaken. Daarom droomden mijn vrienden en ik ervan terug te keren naar ons thuisland en te genieten van tv, lekker eten, mogelijkheden en het gemak van het westerse leven. Dan zouden we ‘tevreden’ zijn.

Maar als ik Canada of Europa bezocht, keerde de onrust na de eerste opwinding terug. En erger nog, ik merkte het ook bij de mensen die er altijd woonden. Wat ze ook hadden (en dat was hoe dan ook veel), er was altijd behoefte aan meer. Ik dacht dat ik ‘het’ wel zou vinden als ik een populaire vriendin had. En een tijdje leek dit iets in me te vullen, maar na een paar maanden keerde de onrust terug. Ik dacht dat ik ‘er zou komen’ als ik van de middelbare school af was. Pas toen ik een rijbewijs kon halen en onafhankelijk kon worden, was mijn zoektocht voorbij.

Nu ik ouder ben, hoor ik mensen praten over pensioen als de sleutel tot voldoening. Is dat het? Zijn we ons hele leven bezig met het najagen van het een na het ander? We blijven maar denken dat het volgende ding om de hoek ons ​​het wel zal geven, en dan… is ons leven voorbij? Het lijkt zo zinloos!

De Wijsheid van Salomo

In die jaren hebben de geschriften van Salomo een diepe indruk op me gemaakt. Salomo (950 v.Chr.), een koning van het oude Israël, beroemd om zijn wijsheid, schreef verschillende Bijbelboeken. In Prediker beschreef hij dezelfde rusteloosheid die ik ervoer.

De man die alles had…

Hij schreef:

Ik zei tegen mijzelf: ‘Vooruit, geniet van het leven en vermaak je zo goed mogelijk.’ Maar ik merkte dat ook dat zinloos was. ² Want het is dwaas om de hele tijd te lachen. Plezier maken heeft immers geen enkel nut. ³ Daarom besloot ik, na lang nadenken, voldoening te zoeken in het drinken van veel wijn. Ondertussen bleef ik mijn doel, het zoeken naar wijsheid, scherp voor ogen houden. Ik probeerde het met die dwaasheid om er zo achter te komen wat voor de meeste mensen het enige geluk in hun leven betekent.

⁴ Daarna probeerde ik bevrediging te vinden in het uitvoeren van grootse dingen, zoals het bouwen van huizen en aanleggen van wijngaarden, ⁵ tuinen, parken en boomgaarden voor mijzelf ⁶ en de waterreservoirs die nodig waren om alle aangeplante gewassen van water te voorzien. ⁷ Daarna kocht ik slaven en slavinnen en ook hun kinderen werden mijn slaven. Ik fokte grote kuddes vee, meer dan een koning vóór mij ooit had bezeten. ⁸ Ik verzamelde zilver en goud door belastingen te heffen van vele koningen en gebieden. Ik liet zangers en zangeressen optreden en genoot het gezelschap van veel vrouwen. ⁹ Ik werd machtiger en rijker dan enige andere koning vóór mij in Jeruzalem, maar bij dat alles bleef ik mijn wijsheid houden. ¹⁰ Ik nam alles wat ik wilde en ontzegde mijzelf geen enkel plezier. Ik merkte zelfs dat hard werken mij goed deed. Het plezier dat ik daarin had, was dan ook de enige beloning die ik voor al mijn inspanningen kreeg.

Prediker 2:1-10

Rijkdom, roem, kennis, projecten, vrouwen, plezier, een koninkrijk, een carrière, wijn… Salomo had het allemaal – en meer dan wie dan ook in zijn tijd of de onze. De intelligentie van een Einstein, de rijkdom van een Bill Gates, het sociale en seksuele leven van een Mick Jagger, samen met een koninklijke afkomst zoals die van Prins William in de Britse koninklijke familie – alles in één. Wie kon die combinatie verslaan? Je zou denken dat juist Salomo tevreden zou zijn geweest. Maar hij concludeerde:

Maar ellendig tot op het punt van waanzin

De schrijver van dit boek wordt Prediker genoemd. Hij is koning in Jeruzalem en zoon van David.

² Naar mijn mening is niets van blijvende waarde, alles is zinloos.

³ Want wat bereikt een mens met al zijn harde werken hier op aarde? ⁴ Generaties gaan en generaties komen, maar er verandert niets wezenlijks. ⁵ De zon komt op en gaat onder en haast zich rond de aarde om opnieuw op te gaan. ⁶ De wind blaast vanuit het zuiden en het noorden, hier en daar, steeds wisselend van kracht en richting, zonder ooit een doel te bereiken. ⁷ De rivieren monden uit in de zee, maar de zee raakt nooit vol. Het water keert weer terug naar de rivieren en vloeit weer naar de zee.

⁸ Alles is onuitsprekelijk vermoeiend. Hoeveel wij ook zien, het is nooit genoeg. Hoeveel wij ook horen, tevreden zijn wij nooit. ⁹ De geschiedenis herhaalt zich steeds weer. Niets is werkelijk nieuw, ¹⁰ alles is al eens gezegd of gedaan. Kunt u iets nieuws aanwijzen? Hoe weet u of het eeuwen geleden ook al niet bestond? ¹¹ Wij kunnen niet meer achterhalen wat in vroeger tijden gebeurde en toekomstige generaties zullen zich niet meer herinneren wat wij in onze tijd hebben gedaan.

¹² Ik, Prediker, was koning van Israël en regeerde vanuit Jeruzalem. ¹³ Ik nam mij voor de zin van alles wat onder de hemel gebeurde, te willen begrijpen. Dat is een vermoeiende bezigheid die God de mens heeft gegeven om hem nederig te maken. ¹⁴ Alle arbeid is een opeenvolging van zinloosheid, het bouwen van luchtkastelen.

Prediker 1:1-14

Leven … dwaasheid en het najagen van de wind

¹¹ Toen ik terugkeek op alles wat ik had ondernomen, leek het mij echter allemaal nutteloos. Het was weer een najagen van dromen en nergens was iets werkelijk waardevols te vinden.

¹² Toen begon ik de wijsheid en de dwaasheid met elkaar te vergelijken. Wat doet de nieuwe koning met het werk van zijn voorganger? ¹³ Wel heb ik gezien dat wijsheid waardevoller is dan dwaasheid, net zoals het licht beter is dan de duisternis, ¹⁴ want een wijze ziet wat hij doet, maar een dwaas dwaalt in het donker. Maar tegelijk merkte ik dat er één ding was dat zowel de wijze als de dwaas overkwam: ¹⁵ ik sterf net zo goed als de dwaas. Welke waarde heeft mijn wijsheid dan? Zo kwam ik erachter dat zelfs de wijsheid slechts betrekkelijke waarde heeft. ¹⁶ Want de wijze en de dwaas sterven allebei en in de toekomst worden beiden vergeten.

¹⁷ Daarom heb ik een hekel gekregen aan het leven: al het werk op aarde stond mij tegen. Alles schijnt nutteloos, dwaas en het najagen van dromen te zijn. ¹⁸ Ik kreeg een gevoel van afkeer toen ik bedacht dat ik alle vruchten van mijn harde werken aan anderen moest nalaten. ¹⁹ Want wie kan mij vertellen of mijn zoon een wijs man of een dwaas zal zijn? En toch zal alles aan hem worden gegeven, het lijkt zinloos.

²⁰ Daarom begon ik eraan te twijfelen of alles waarvoor ik zoveel moeite had gedaan, dat wel waard was. ²¹ Want ook al zou ik mijn hele leven besteden aan het zoeken naar wijsheid, kennis en vaardigheden, ik moet het toch allemaal nalaten aan iemand die er niets voor heeft gedaan, dat is niet alleen dwaas, maar ook erg onrechtvaardig. ²² Wat krijgt een mens dus als beloning voor al zijn werk? ²³ Dagen, gevuld met zorgen en verdriet en rusteloze, doorwaakte nachten. Een ontmoedigend idee.

Prediker 2:11-23

Salomo probeerde alles ‘onder de zon’

Nauwelijks gelukkig! In een van zijn gedichten, Het Hooglied, beschrijft hij een erotische, gloeiendhete liefdesaffaire die hij had. Dit zou precies het ding zijn dat hem levenslange bevrediging zou schenken. Maar uiteindelijk gaf de liefdesaffaire hem geen blijvende bevrediging.

Waar ik ook keek, of het nu mijn vrienden waren of de maatschappij, het leek alsof Salomo’s streven naar een volwaardig leven was waar iedereen naar streefde. Maar hij had me al verteld dat hij het op die paden niet had gevonden. Dus ik voelde aan dat ik het daar niet zou vinden en dat ik op een minder bewandelde weg zou moeten zoeken.

Naast al deze problemen had ik nog een ander aspect van mijn leven dat me dwarszat: het zat Solomon ook dwars.

¹⁹ Want mensen en dieren ademen allebei dezelfde lucht in en sterven ook allebei. De mensheid heeft in feite dus niets vóór op de dierenwereld, wat zinloos eigenlijk! ²⁰ Zij gaan allemaal naar dezelfde plaats, het stof waaruit zij kwamen en waarnaar zij ook weer moeten terugkeren. ²¹ Want wie kan bewijzen dat de geest van de mensen opstijgt en de geest van de dieren neerdaalt in het stof?

Prediker 3:19-21

Woody Allen versus Solomon

De dood is absoluut definitief en heerst volledig over ons. Zoals Salomo zei, is het het lot van alle mensen, goed of slecht, religieus of niet. Woody Allen regisseerde en bracht de film You Will Meet A Tall Dark Stranger uit.  Het is een grappige/serieuze kijk op de dood. In een interview op het filmfestival van Cannes onthulde hij zijn gedachten over de dood met zijn bekende humor.

Mijn relatie met de dood blijft hetzelfde – ik ben er fel tegen. Het enige wat ik kan doen is wachten. Ouder worden heeft geen enkel voordeel – je wordt er niet slimmer, je wordt er niet wijzer, je wordt er niet milder, je wordt er niet vriendelijker door – er gebeurt niets. Maar je rug doet meer pijn, je krijgt meer last van indigestie, je zicht is minder goed en je hebt een gehoorapparaat nodig. Ouder worden is een slechte zaak en ik raad je aan het niet te doen als je het kunt vermijden.BBC News, 2010

Vervolgens sloot hij af met de vraag hoe men het leven tegemoet moet treden, gegeven de onvermijdelijkheid van de dood.

“Je moet je eigen waanbeelden hebben om te leven. Als je het leven te eerlijk en te helder bekijkt, wordt het ondraaglijk, omdat het een behoorlijk grimmige onderneming is. Dit is mijn perspectief en is altijd mijn perspectief op het leven geweest – ik heb er een zeer grimmige, pessimistische kijk op… Ik heb het gevoel dat het [leven] een grimmige, pijnlijke, nachtmerrieachtige, zinloze ervaring is en dat de enige manier om gelukkig te zijn is door jezelf leugens te vertellen en jezelf voor de gek te houden.”BBC News, 2010

Zijn dat dus onze enige keuzes? Ofwel de eerlijke weg van Salomo, die zich neerlegde bij volslagen hopeloosheid en zinloosheid. Of die van Woody Allen volgen en ‘mezelf wat leugens vertellen en mezelf voor de gek houden’ zodat ik in een gelukkiger ‘waan’ kan leven! Geen van beide leek erg aantrekkelijk. Nauw verbonden met de dood was de vraag naar de eeuwigheid. Bestaat er echt een hemel, of (nog alarmerender) is er echt een plaats van eeuwig oordeel – een hel?

In mijn laatste jaar op de middelbare school kregen we de opdracht om honderd literaire werken te verzamelen (gedichten, liedjes, korte verhalen, enzovoort). Het grootste deel van mijn verzameling ging over deze onderwerpen. Het stelde me in staat om vele anderen te ‘ontmoeten’ en te horen die ook met deze vragen worstelden. En die heb ik ontmoet – uit allerlei tijdperken, opleidingsniveaus, levensfilosofieën en genres.

Het Evangelie – Klaar om erover na te denken

Ik heb ook enkele bekende uitspraken van Jezus opgenomen die in de Bijbelse evangeliën staan, zoals:

¹⁰ De dief komt alleen om te stelen, te doden en te vernietigen. Ik ben gekomen om mijn schapen leven in overvloed te geven. Johannes 10:10

Het begon tot me door te dringen dat dit misschien, heel misschien, een antwoord was op de vragen die ik stelde. Evangelie (dat voorheen slechts een min of meer betekenisloos religieus woord was) betekende immers letterlijk ‘goed nieuws’. Was het evangelie echt goed nieuws? Of was het min of meer van horen zeggen? Om die vraag te beantwoorden, wist ik dat ik twee wegen moest bewandelen.

De reis van het evangelie

Ten eerste moest ik een goed geïnformeerd begrip van het evangelie ontwikkelen. Ten tweede had ik, door in verschillende religieuze culturen te hebben geleefd, mensen ontmoet en auteurs gelezen die veel bezwaren hadden tegen het Bijbelse evangelie en er ideeën op nahielden die er haaks op stonden. Dit waren goed geïnformeerde en intelligente mensen. Ik moest kritisch over het evangelie nadenken, zonder slechts een gedachteloze criticus of een leeghoofdige gelovige te zijn.

Er is een heel reëel gevoel dat je nooit helemaal aankomt wanneer je aan zo’n reis begint, maar ik heb geleerd dat het Evangelie wél antwoorden biedt op de kwesties die Salomo aankaartte. Het hele punt is juist om ze aan te pakken – een vol leven, dood, eeuwigheid, en praktische zaken zoals liefde in onze familierelaties, schuldgevoel, angst en vergeving. Het Evangelie beweert dat het een fundament is waarop we ons leven kunnen bouwen. Je bent het misschien niet per se eens met de antwoorden die het Evangelie geeft. Je bent het er misschien niet  mee eens of gelooft  ze niet. Maar aangezien het deze zeer menselijke vragen behandelt, zou het dwaas zijn om er niet van op de hoogte te blijven.

Ik leerde ook dat het Evangelie me soms behoorlijk ongemakkelijk maakte. In een tijd waarin zoveel ons verleidt om het rustig aan te doen, daagde het Evangelie mijn hart, geest, ziel en kracht onbeschaamd uit. Hoewel het Leven biedt, is het geen gemakkelijke opgave. Als u de tijd neemt om het Evangelie te overwegen, zult u misschien hetzelfde merken. Een goede plek om te beginnen is om te kijken naar één kernzin die de boodschap van het Evangelie samenvat.