Levend water aan de Dode Zee

Het Bijbelse land Israël strekt zich uit over de grootste luchtspiegeling ter wereld, waardoor een illusie ontstaat van leven waar er geen is. Dit heeft haar inwoners gedwongen het voortouw te nemen in de menselijke zoektocht naar die onmisbare en levengevende substantie: water. Het biedt ook een verhelderende achtergrond voor enkele van de wijsheid, wildste hoop en extravagante beloften in de Bijbel. Deze beloften strekken zich tot u uit en bieden u een leven dat u met voldoening leidt. Maar om hier een glimp van op te vangen, moeten we zien wat de mensen die daar wonen daardoor hebben moeten leren doen.

De unieke Dode Zee

De Dode Zee is het meest prominente geografische kenmerk in het land Israël. Het ligt op het laagste punt ter wereld, 431 meter onder de zeespiegel, midden in een woestijn. Het lijkt een groot geluk voor de omringende bewoners om zo’n mooi en groot water te hebben midden in een uitgedroogd land. Met een zoutgehalte van 35% is het echter het grootste permanente  hyperzoutmeer  ter wereld. Daarom ondersteunt het geen leven – vandaar de naam Dode Zee. Je kunt dit water niet drinken. Zelfs als u wat in uw ogen en op open zweren krijgt, veroorzaakt dit extreme irritatie.

De Bijbel noemt de Dode Zee voor het eerst in de verhalen over  Abraham,  zo’n 4000 jaar geleden. De Dode Zee heeft in de hele Bijbelse geschiedenis het decor gevormd voor alle daaropvolgende schrijvers, koningen en profeten, slechts een paar kilometer van Jeruzalem. Deze schrijvers gebruikten  water , een noodzaak van leven of dood in die regio, om waarheden over onszelf te illustreren. Ze gebruikten water als thema om ons beloften te doen.

Jeremia diagnosticeert onze dorst

Jeremia leefde aan het einde van de koningsperiode (600 vGT), toen corruptie en kwaad zich door de Israëlitische samenleving verspreidden. Hij hekelde hun kwaadaardigheid, hetzelfde kwaad dat tegenwoordig ook in onze samenlevingen voorkomt. Maar Jeremia begon zijn boodschap hiermee.

¹³ Mijn volk heeft twee vreselijke dingen gedaan. Ze hebben Mij, de Bron met levend vers water, verlaten. En in plaats daarvan hebben ze regenbakken gebouwd. Gebarsten bakken waar het water uit wegloopt.^[a]

Jeremia 2:13

Jeremia gebruikte water als metafoor om hen de zonde beter te helpen begrijpen. Hij verklaarde dat ze net dorstige mensen waren die op zoek waren naar water. Er was niets mis met dorst hebben. Maar ze moesten goed water drinken. God zelf was het goede Levende Water dat hun dorst kon lessen. Maar in plaats van naar Hem toe te komen om hun dorst te lessen, vertrouwden de Israëlieten op andere bronnen, lekkende bronnen, om uit te drinken. Maar hun kapotte reservoirs zouden op de lange termijn geen water vasthouden, waardoor ze nog dorstiger zouden worden.

Met andere woorden, hun zonde, in al zijn vele vormen, zou kunnen worden samengevat als het zich tot andere dingen buiten God wenden om hun dorst te lessen. Maar deze andere dingen zouden hun dorst niet kunnen lessen, net zoals je niet op een lekkend glas kunt vertrouwen als voortdurende verfrissing. In hun ijdele bezigheden bleven de Israëlieten dorstig. Ze bleven alleen achter met hun kapotte reservoirs – dwz alle problemen en moeilijkheden veroorzaakt door hun zonden.  Salomo, de rijkste en meest succesvolle persoon in de hele geschiedenis, heeft op meesterlijke wijze gedetailleerd beschreven welke zoektocht hij ondernam om zijn dorst te lessen .

Dorstige mensen in een zee van slechte waterbronnen

Dit geldt treffend ook voor ons vandaag de dag, in onze tijd van rijkdom, amusement, zelfontplooiing en plezier. De moderne samenleving is verreweg de rijkste, best opgeleide, meest bereisde, vermaakte, door geluk gedreven en technologisch geavanceerde samenleving van alle tijden. We wenden ons gemakkelijk tot deze en andere dingen van onze tijd: pornografie, illegale relaties, drugs, alcohol, hebzucht, geld, woede, jaloezie. Wij hopen dat deze misschien onze dorst zullen stillen. Maar aangezien de Dode Zee een luchtspiegeling is, die alleen een onvruchtbare dood in zich draagt, ook al lijkt het van veraf op zoet water, zijn dit ook luchtspiegelingen. Ze kunnen de dorst niet blijvend lessen en zullen alleen maar de dood tot gevolg hebben.

De waarschuwing van Jeremia en de kronieken van Salomo zouden ons ertoe moeten aanzetten zelf enkele eerlijke vragen te stellen.

• Waarom worstelen we in onze moderne tijd met zoveel, met depressie, zelfmoord, zwaarlijvigheid, echtscheiding, jaloezie, afgunst, haat en pornografie?
• Welke ‘reservoirs’ gebruik jij om je dorst te lessen? Houden ze ‘water’ vast?
• Denkt u dat u ooit genoeg zult krijgen om uw dorst te lessen? Als  Salomo’s dorst niet gelest kon worden  met alles wat hij vergaarde, hoe zou jij dat dan doen?

Jezus onderwees over dezelfde vragen en beloofde onze dorst te lessen. Hij deed dit en beweerde Israël te vertegenwoordigen , met onze conclusie hier . Zijn belofte met betrekking tot water valt vooral op als we vaststellen dat de natie Israël de wereldleider is op het gebied van watertechnologie. De twee Israëliërs bieden water, zij het van verschillende soorten, aan een dorstige wereld.

Israël biedt de wereld geweldig water

Vanwege hun dorre omstandigheden  moesten de Israëli’s wereldleiders worden op het gebied van watertechnologie , essentieel voor hun nationale overleving. Ze hebben op industriële schaal en wereldwijd toonaangevende ontziltingsinstallaties voor water met omgekeerde osmose ontwikkeld en gebouwd, die zeewater omzetten in drinkwater. Deze technologie is energiezuinig en goedkoper dan andere ontziltingsmethoden, waarbij water verdampt. Israël beschikt over vijf van zulke ontziltingsinstallaties die het land  zoveel drinkwater geven dat het nu het Meer van Galilea met drinkwater kan aanvullen . Landen in het Midden-Oosten ondertekenen overeenkomsten met Israël zodat deze watertechnologie voor hen kan worden ontwikkeld.

Een andere  Israëlische technologie kan drinkwater genereren uit vocht in de lucht . Begonnen met het helpen van militairen bij het leveren van drinkwater aan de troepen, is de technologie uitgebreid om de ‘mondiale dorst’ te lessen. Autofabrikant Ford heeft deze technologie onlangs aan een aantal van hun auto’s toegevoegd, zodat u  ‘terwijl u rijdt’ iets kunt drinken . SodaStream, dat C02-patronen verkoopt met kits om uw drinkwater te verkolen, heeft een wereldwijde distributie waarmee u ‘uw weg naar bruisend water kunt bruisen’.

Dit dorre land met zijn Dode Zee is werkelijk de belangrijkste leider ter wereld geworden in het lessen van de dorst van de wereld.

Israël biedt Levend Water aan de wereld

Het is dan ook fascinerend dat het andere Israël , Jezus, ook water – Levend Water – aan de wereld aanbiedt. Beschouw dit gesprek, opgetekend in het Evangelie, tegen de achtergrond van Jeremia’s diagnose van onze dorst.

Jezus praat met een Samaritaanse vrouw

4 De Heer Jezus hoorde dat de Farizeeërs hadden gehoord dat Hij méér leerlingen maakte en doopte dan Johannes. ² (Hij doopte trouwens niet Zelf, maar Hij liet dat door zijn leerlingen doen.) ³ Daarom vertrok Hij uit Judea en ging weer naar Galilea. 

⁴ Hij moest daarbij door de streek Samaria heen. ⁵ Hij kwam bij een stad in Samaria die Sichar heette. Die stad ligt dicht bij het stuk grond dat Jakob ooit aan zijn zoon Jozef had gegeven.^[a] 6 Daar was ook de bron van Jakob. Jezus was moe van de reis en ging bij de bron zitten. Het was toen ongeveer twaalf uur ‘s middags.

⁷ Een Samaritaanse vrouw kwam water halen bij de bron. Jezus zei tegen haar: “Wil je Mij wat te drinken geven?” ⁸ Want de leerlingen waren naar de stad gegaan om eten te kopen.

⁹ De vrouw zei tegen Hem: “Hoe kunt U als Jood te drinken vragen aan mij, een Samaritaanse vrouw?” Want Joden willen niet met Samaritanen omgaan.^[b] 10 Jezus antwoordde: “Als je wist wat God jou wil geven, en als je wist Wie hier aan jou om drinken vraagt, dan zou jij aan Hém om drinken hebben gevraagd. Dan zou Hij je vers water hebben gegeven.”^[c] 11 Ze zei tegen hem: “Heer, U heeft geen emmer en het is een diepe put. Hoe kunt U dan aan vers water komen? ¹² Bent U soms belangrijker dan onze voorvader Jakob? Hij heeft deze put gegraven. Hij heeft er ook zelf uit gedronken, met zijn zonen en zijn vee.” ¹³ Jezus antwoordde haar: “Mensen die van het water uit deze put drinken, zullen weer dorst krijgen. ¹⁴ Maar mensen die hebben gedronken van het water dat Ik hun geef, zullen voor eeuwig geen dorst meer krijgen. Want het water dat Ik hun geef, zal in hen een bron worden waar water uit opborrelt dat eeuwig leven geeft.” ¹⁵ De vrouw zei: “Heer, geef mij van dat water, zodat ik nooit meer dorst krijg. Dan hoef ik nooit meer water te gaan halen bij de bron hier.” ¹⁶ Hij zei tegen haar: “Ga naar huis, haal je man en kom met hem weer hier.” ¹⁷ De vrouw antwoordde: “Ik heb geen man.” Jezus zei tegen haar: “Het klopt dat je zegt dat je geen man hebt. ¹⁸ Want je hebt vijf mannen gehad, en met de man met wie je nu leeft, ben je niet getrouwd. Je hebt dus de waarheid gezegd.”

¹⁹ Toen zei de vrouw: “Heer, ik zie dat U een profeet bent. ²⁰ Dan heb ik een vraag. Onze voorouders hebben hier op de berg Gerizim God aanbeden. Maar de Joden zeggen dat je alleen in Jeruzalem mag aanbidden.” ²¹ Jezus zei: “Geloof Mij, vrouw, er komt een dag dat de mensen niet meer hier op de berg of in Jeruzalem de Vader zullen aanbidden. ²² Jullie, de Samaritanen, aanbidden God zonder Hem echt te kennen. Maar wij Joden weten Wie we aanbidden, want wij kennen God. Want de Redder van de mensen komt uit het Joodse volk. ²³ Nu is de tijd begonnen dat echte aanbidders de Vader zullen aanbidden met hun geest en vol van waarheid. Want dat is het soort aanbidders waar de Vader naar verlangt. ²⁴ God is een geest. Als je Hem wil aanbidden, moet je Hem aanbidden met je geest en vol van waarheid.” ²⁵ De vrouw zei tegen Hem: “Ik weet dat op een dag de Messias komt. (Hij wordt ook wel de Christus genoemd.) Als Hij er eenmaal is, zal Hij ons alles vertellen en uitleggen.” ²⁶ Jezus antwoordde: “IK BEN dat,^[d] Ik die nu met jou praat.”

²⁷ Op dat moment kwamen de leerlingen terug. Ze waren verbaasd dat Hij met een vrouw aan het praten was. Toch zeiden ze er geen van allen iets van. ²⁸ De vrouw liet haar waterkruik staan, ging naar de stad en zei tegen iedereen: ²⁹ “Kom mee. Ik wil jullie iemand laten zien die mij precies wist te vertellen wat ik allemaal heb gedaan. Hij móet wel de Messias zijn.” ³⁰ En iedereen kwam de stad uit, naar Hem toe.

³¹ Intussen zeiden zijn leerlingen tegen Hem: “Meester, eet iets.” ³² Maar Hij zei: “Nee, Ik heb al iets te eten waar jullie niets van weten.” ³³ De leerlingen zeiden tegen elkaar: “Heeft iemand Hem dan al eten gebracht?” ³⁴ Jezus zei: “Het doen van Gods wil is als eten voor Mij. Ik wil doen waarvoor Hij Mij heeft gestuurd. ³⁵ Jullie zeggen toch dat het nog vier maanden duurt voor je kan oogsten? Maar kijk eens om je heen. Dan kunnen jullie zien dat het graan op de velden al rijp is en geoogst kan worden. ³⁶ De maaier krijgt alvast zijn loon en hij haalt de oogst binnen voor het eeuwige leven. Zo kan de zaaier tegelijk met de maaier blij zijn over de oogst. ³⁷ Want het spreekwoord klopt: ‘De één zaait, de ander maait.’ ³⁸ Ik heb jullie gestuurd om een oogst binnen te halen waar jullie helemaal niets voor hebben gedaan. Anderen hebben vóór jullie gezaaid en bewerkt. Nu kunnen júllie oogsten waarvoor zíj hebben gewerkt.”

³⁹ Veel Samaritanen uit die stad gingen in Hem geloven. Dat kwam doordat de vrouw tegen hen had gezegd dat Hij alles wist wat ze had gedaan. ⁴⁰ Ze vroegen Hem om bij hen te blijven. Daarom bleef Hij daar twee dagen. ⁴¹ Nog veel meer mensen gingen in Hem geloven. Nu door de dingen die ze zelf van Hem hoorden. ⁴² En ze zeiden tegen de vrouw: “We geloven Hem nu niet alleen maar om wat jij hebt gezegd. We hebben Hem nu ook zelf gehoord. En weten zeker dat Hij de Messias is, de Redder van de mensen.”

Johannes 4:1-42

Jezus vroeg haar om twee redenen om iets te drinken. Ten eerste had hij dorst. Maar hij wist ook dat ze dorst had volgens de diagnose van Jeremia. Ze dacht dat ze deze dorst kon stillen door relaties met mannen. Ze had dus meerdere echtgenoten gehad en was met een man, haar echtgenoot. Daarom beschouwden haar buren haar als immoreel. Dit verklaart waarom ze ‘s middags alleen water ging halen. De dorpsvrouwen wilden haar niet mee toen ze in de koelte van de ochtend naar de bron gingen en zich hadden vervreemd van de andere dorpsvrouwen.

In navolging van Jeremia gebruikte Jezus dorst als thema, zodat ze zich kon realiseren dat ze een diepe dorst in haar leven had – een dorst die is gelest. Hij verklaarde tegen haar (en ons) dat alleen hij uiteindelijk haar innerlijke dorst kon lessen.

Geloven – Belijden in de waarheid

Maar Jezus’ aanbod van ‘levend water’ bracht haar in een crisis. Toen Jezus haar zei dat ze haar man moest halen, daagde hij haar doelbewust uit om haar kapotte waterbak te herkennen en toe te geven. Hij dwong haar het te bekennen. Wij vermijden dit ten koste van alles! Wij verbergen onze zonden liever, in de hoop dat niemand het zal zien. Of we rationaliseren en verontschuldigen ons voor onze zonden, maar als we het levende water willen ervaren, dan moeten we eerlijk zijn en onze ‘gebroken waterbakken’ toegeven, omdat het Evangelie dat belooft:

¹⁹ Maar als jullie nu spijt hebben en in Jezus gaan geloven, zal God jullie vergeven dat jullie Hem ongehoorzaam zijn geweest. Alles wat jullie verkeerd gedaan hebben, zal Hij dan helemaal wegdoen. Dan zal God jullie rust en vrede geven.

Handelingen 3:19

Om deze reden zei Jezus tegen de Samaritaanse vrouw:

²⁴ God is een geest. Als je Hem wil aanbidden, moet je Hem aanbidden met je geest en vol van waarheid.”

Johannes 4:24

Met ‘waarheid’ bedoelde hij eerlijk zijn over onszelf, en niet proberen ons onrecht te verbergen of te excuseren. Het prachtige nieuws is dat God iedereen die met deze open eerlijkheid komt ‘zoekt’ en niet zal afwijzen – ongeacht wat ze hebben gedronken.

De afleiding van religieuze argumenten

Maar dit vereist een eerlijke kwetsbaarheid. Het veranderen van het onderwerp van onszelf naar een religieus geschil creëert een perfecte dekking om te verbergen. Er zijn altijd veel voortdurende religieuze geschillen in de wereld. Op die dag was er een religieus geschil tussen de Samaritanen en de Joden over de juiste plaats van aanbidding. Door het gesprek op dit religieuze dispuut te richten hoopte ze de aandacht af te leiden van haar lekkende regenbak. Ze kon nu haar kwetsbaarheid achter religie verbergen.

Hoe gemakkelijk en natuurlijk doen we hetzelfde – vooral als we een religieuze overtuiging hebben. Dan kunnen we beoordelen hoe anderen ongelijk hebben of hoe wij gelijk hebben. We kunnen onze behoefte negeren om eerlijk te zijn over onze dorst.

Jezus ging niet mee in dit geschil met haar. Hij benadrukte dat haar eerlijkheid over zichzelf in de aanbidding het belangrijkste was. Ze zou overal voor God kunnen komen (aangezien Hij Geest is). Maar ze had eerlijke zelfrealisatie nodig voordat ze zijn ‘levende water’ kon ontvangen.

De beslissing die we allemaal moeten nemen

Ze moest dus een belangrijke beslissing nemen. Ze zou zich kunnen blijven verschuilen achter een religieus dispuut of hem misschien gewoon verlaten. Maar uiteindelijk koos ze ervoor haar dorst toe te geven – te bekennen. Ze verstopte zich niet meer. Door dit te doen werd ze een ‘gelovige’. Ze had al eerder religieuze ceremonies uitgevoerd, maar nu werden zij – en de mensen in haar dorp – ‘gelovigen’.

Een gelovige worden betekent niet simpelweg het mentaal eens zijn met de juiste religieuze doctrine – hoe belangrijk dat ook is. Het gaat erom dat je gelooft dat Zijn belofte van barmhartigheid te vertrouwen is, en dat je daarom de zonde niet langer moet verdoezelen. Dit is wat Abraham  zo lang geleden voor ons heeft gemodelleerd: hij vertrouwde op een belofte.

Kwetsbare vragen om jezelf te stellen

Excuseer of verberg je je dorst? Verberg je het met vrome religieuze praktijken of religieuze geschillen? Of beken je ? Wat houdt je tegen om voor onze Schepper de kapotte waterbakken te belijden die schuld en schaamte veroorzaken?

De eerlijke openheid van de vrouw voor haar behoeften leidde tot haar begrip van Jezus als de ‘Messias’ . Nadat hij twee dagen was gebleven, begrepen de dorpelingen hem als ‘ de Verlosser van de wereld ‘. Ze realiseerden zich dat Jezus, die hen Levend Water gaf, ook de Heer God moest zijn, omdat er geschreven stond:

¹³ Heer, U bent de Hoop van Israël. Alleen U kan redden. Heer, het zal slecht aflopen met de mensen die U verlaten. De mensen die zich niets van mijn woorden aantrekken, zijn ten dode opgeschreven. Want ze hebben U verlaten, de Bron van water dat leven geeft.”

Jeremia 17:13

Naschrift – De Dode Zee zal tot leven komen

Jezus belooft vandaag onze innerlijke dorst te lessen met Levend Water. Zo belooft de Bijbel ook dat de Dode Zee, dat altijd aanwezige beeld van onze dode geestelijke toestand, op een dag in de toekomst:

⁸ Hij zei tegen mij: “Dit water stroomt naar het gebied in het oosten. Eerst komt het in de vlakte en daarna in de zee.^[a] Het stroomt de zee in, zodat het water van de zee gezond wordt. ⁹ Overal waar de twee rivieren komen, zal het wemelen van levende dieren. Het water zal vol vis zijn. Want als dit water in de zee komt, wordt het water van de zee gezond. Zo zal de rivier overal leven brengen. ¹⁰ Vanaf En-Gedi tot aan En-Eglaïm zullen er vissers langs de rivier staan. Overal zullen ze hun visnetten te drogen leggen. Er zal net zoveel vis zijn en er zullen net zoveel soorten zijn als in de Grote Zee.^[b]

Ezechiël 47:8-10

Dit zal gebeuren wanneer

⁸ Er zal in die tijd een rivier uit Jeruzalem stromen, een rivier met water dat leven geeft.^[a] De ene helft zal naar de zee in het oosten (= de Dode Zee), stromen, en de andere helft naar de zee in het westen (= de Middellandse Zee). Zomer en winter zullen ze stromen.

⁹ En de Heer zal Koning worden van de hele aarde. In die tijd zal de Heer de Enige zijn. Hij zal Eén zijn.^[b]

Zacharia 14:8-9

De Bijbel voorziet dat Christus zal terugkeren. Als hij dat doet, zal hij in Zijn koninkrijk de Dode Zee veranderen in een zee vol leven. Dat beeld van de steriele dood zal dan niet langer nodig zijn. De Dode Zee zal een accuraat beeld geven van het Levende Water dat uit de twee Israëliërs stroomt , zowel de natie als haar Messias.

Vervolgens zien we Jezus onderwijzen over beleggen, en hij doet dat met tegendraadse overtuigingen.