De doop van Jezus: wat betekent het voor u?

Mensen voelen instinctief aan dat ze ‘onrein’ zijn. We weten dit omdat, hoewel er veel verschillen zijn tussen religies en tradities in de wereld, ze allemaal consequent de noodzaak oproepen om zich met water te wassen bij het naderen van het Goddelijke. 

Moslims beoefenen wudu, of rituele wassingen, vóór het gebed. Hindoeïstische praktijken omvatten onder meer het baden in heilige rivieren, zoals de Ganges, om zichzelf te zuiveren voor heilige feesten. Boeddhistische monniken wassen zichzelf in water voordat ze gaan mediteren. Shinto ondergaan Harae, of rituele wassing, vóór de aanbidding. Joden beoefenen Tevilah (onderdompeling van het hele lichaam in een mikwe of bad), vooral vóór hun heilige feesten. In de christenheid vervult de doop een soortgelijke rol.

De verschillende kerken praktiseren de doop een beetje anders, maar de doop van Jezus door Johannes de Doper geeft het voorbeeld.

Doopsel van Mozes

Hoewel dit de meeste aandacht krijgt, gaat de doop in de Bijbel terug tot ver vóór de tijd van Jezus. De apostel Paulus schrijft:

10 Let op, broeders en zusters, hoe het met onze voorouders is gegaan. Onze voorouders werden allemaal geleid en beschermd door de wolk van God.^[a] Ze trokken ook allemaal door de zee.^[b] 2 Door de wolk en door de zee werden ze allemaal gedoopt tot volk van Mozes.

1 Corinthiërs 10:1-2

Paulus verwijst naar de uittocht van de Israëlieten uit Egypte, vlak na Pesach, als het moment waarop de Rode Zee zich scheidde en de Israëlieten er doorheen liepen. Zoals opgetekend in Exodus 14 probeerden de Egyptenaren hen te volgen, maar kwamen om toen watermuren op hen neerstortten tijdens hun achtervolging van de Israëlieten door de gespleten zee. De Israëlieten, geleid door Mozes, werden allemaal ‘in Mozes gedoopt’ toen ze door de Rode Zee liepen. Het werd hun nationale doop.

De doop van Jezus breidt het patroon uit

We onderzoeken de weergave van Jezus door het Evangelie als de vervulling of belichaming van Israël. Zijn wonderbaarlijke geboorte liep parallel met die van Isaac , evenals zijn vlucht van Herodes die parallel liep met Jacob/Israël . De doop van Jezus zet het patroon voort (dat we hier concluderen ). Waarom onderging Jezus de doop? Hij had geen reiniging nodig. Johannes de Doper zei hetzelfde toen Jezus hem benaderde voor de doop, zoals het Matteüsevangelie vermeldt:

¹³ Toen kwam Jezus uit Galilea naar Johannes bij de Jordaan. Hij wilde Zich door hem laten dopen. ¹⁴ Maar Johannes probeerde Hem tegen te houden. Hij zei: “Ík heb het nodig om door Ú gedoopt te worden! Ú hoeft toch niet door míj gedoopt te worden?”

¹⁵ Maar Jezus zei tegen hem: “Laat Mij mijn gang gaan. Ik wil dat je Me doopt, want zo doen we alles wat God wil.” Toen liet Johannes Hem zijn gang gaan en doopte Hem.

¹⁶ Op het moment dat Jezus was gedoopt en uit het water kwam, zag Johannes de hemel opengaan. Hij zag de Geest van God als een duif uit de hemel komen en op Hem neerdalen.

Mattheüs 3:13-16

Jezus had de doop niet nodig om zich van onreinheid te reinigen. Hij was van binnen al schoon, dus niets fysieks kon hem onrein maken. Maar zijn doop was een andere indicator van zijn patroon met Israël. Zoals Israël een doop onderging, zo onderging hij ook een doop.

Doop van … kopjes

Wat betekent ‘doop’ in de Evangeliën? We kunnen dit beantwoorden door op te merken hoe de Evangeliën dit woord gebruiken. Als commentaar op de Joodse rituele wassing merkt Mark op dat:

³ (Want de Farizeeërs en alle Joden wassen altijd hun handen voor het eten.^[a] Dat is een gewoonte die ze van hun voorouders hebben geleerd. ⁴ En als ze van de markt komen, wassen ze altijd eerst hun handen en voeten voordat ze gaan eten. Zo hebben ze nog heel veel andere gewoonten die ze van hun voorouders hebben geleerd. Ze spoelen bijvoorbeeld ook hun bekers, kannen en koperen voorwerpen en bedden met water af.)

Markus 7:3-4

Drie keer verschijnt het woord ‘wassen’. In het oorspronkelijke Grieks is de eerste wasbeurt (in v3) nipsōntai , het standaardwoord voor wassen . Maar de twee andere ‘ wassingen ’ in vers 4 zijn doop – doop! Dus ‘doopten’ de Joden zichzelf en hun bekers toen ze die wasten! De doop betekende eenvoudigweg reinigen door onderdompeling in water.

De doop in water is niet het probleem

Hoewel velen in de christenheid de doop met water zien als iets dat ons kan reinigen, legt het Nieuwe Testament de actieve bron van onze reiniging uit.

¹⁸ Ook Christus Zelf heeft één keer geleden voor de ongehoorzaamheid van de mensen. Hij was Zelf een onschuldig mens. Maar Hij werd gedood voor schuldige mensen. Zo kon Hij jullie bij God brengen. ¹⁹ Zijn lichaam werd gedood, maar zijn geest werd levend gemaakt. Zo ging Hij het goede nieuws vertellen aan de geesten die in het dodenrijk in de gevangenis zaten. ²⁰ Dat zijn de geesten van de mensen die vroeger ongehoorzaam bleven aan God, ook al bleef God geduldig afwachten of ze alsnog naar Hem zouden willen luisteren.^[a] Dat was in de tijd dat Noach de boot bouwde waarin een klein aantal mensen (acht mensen om precies te zijn) door het water heen gered werd.

²¹ Ook jullie worden door het water heen gered. Namelijk door het water van de doop. De doop is niet iets wat het vuil van je lichaam afwast. Maar de doop is een gebed tot God, een gebed van een geweten dat zuiver is geworden. Jullie worden gered door de doop, doordat Jezus uit de dood is opgestaan. ²² En nadat Jezus uit de dood is opgestaan, is Hij naar de hemel gegaan en naast God gaan zitten. En alle engelen en machten en krachten moeten Hem nu gehoorzamen.

1 Petrus 3:18-22

Hier wordt duidelijk gemaakt dat het ‘verwijderen van vuil van het lichaam’, dat wil zeggen een of andere rituele fysieke wassing, niet de doop is die redt. Het is eerder de ‘belofte van een zuiver geweten tegenover God’ – het innerlijke berouw dat Johannes de Doper leerde – dat redding brengt. Het redt ons, zoals vers 18 uitlegt, omdat het Jezus zelf is die rechtvaardig is (geestelijk rein), zodat hij ons tot God brengt door zijn dood en opstanding, die hier uitgebreider wordt onderzocht .  

Doop in Jezus

In feite hebben we de doop nodig, niet in water, maar in Jezus zelf, zoals de Bijbel uitlegt

³ Want toen we in Jezus Christus werden gedoopt, werden we allemaal in zijn dood ondergedompeld. Zijn dood werd ook onze dood. ⁴ Door de doop zijn we dus samen met Hem gestorven en begraven. En Christus werd na zijn dood weer levend gemaakt door de macht en majesteit van de Vader. Net zo zijn ook wij uit de dood teruggeroepen en levend gemaakt. We hebben een heel nieuw leven gekregen!

Romeinen 6:3-4

Door op Jezus te vertrouwen wast Hij ons en kunnen wij ‘een nieuw leven leiden’.

Dat ‘nieuwe leven’ houdt het vermogen in om de verleiding en de zonde te overwinnen. Hoe hij dat precies doet, laat Jezus zien in wat hij direct na zijn doop meemaakte. Hij ging 40 dagen de woestijn in om door de duivel op de proef te worden gesteld, opnieuw het voorbeeld van Israël dat 40 jaar lang in de woestijn beproevingen had ondergaan onmiddellijk na hun doop door Mozes.