Jezus als Israël: achtervolgd en verborgen voor Herodes de Grote

Anne Frank staat bekend om haar dagboek ‘Het dagboek van Anne Frank’ , dat ze schreef terwijl ze zich tijdens de Tweede Wereldoorlog voor het naziregime schuilhield. Haar vlucht voor de achtervolging was al begonnen jaren voordat ze zich met haar gezin in Amsterdam achter een boekenkast verstopte. Ze werd oorspronkelijk geboren in 1929 in een joods gezin in Duitsland. Toen de nazi’s in 1933 aan de macht kwamen, besloot haar vader, Otto Frank, dat het het beste was om het land te ontvluchten. Anne groeide als buitenlander op in Nederland.

Desalniettemin, in 1940 veroverden de nazi’s Nederland, waardoor ook Nederland niet meer veilig was. Toen de nazi’s Annes zus in 1942 opdracht gaven zich te melden in hun werkkamp, ​​dook het gezin onder. Ze bleven tot hun ontdekking in 1944 verborgen achter een boekenkast. Tijdens deze onderduikperiode schreef Anne in haar dagboek. Tragisch genoeg stierven alle leden van de familie Frank, behalve Annes vader, in de nazi-kampen. Maar haar dagboek bleef verborgen en haar vader publiceerde het na de oorlog.

Andere Joodse Holocaustdagboekschrijvers

Andere joden schreven ook dagboeken terwijl ze werden achtervolgd en zich verborgen hielden voor de nazi’s. Houd er rekening mee dat de volgende verhalen emotioneel verontrustend zijn.

• Etty Hillesum (1914 – 1943) hield een dagboek bij waarin ze haar gevaarlijke leven als Nederlandse Jood onder nazi-bewind beschreef. Zij stierf in Auschwitz.
• Miriam Chaszczewacki  (1924–1942) was een 15-jarig Joods slachtoffer van de Holocaust, die in 1939 een persoonlijk dagboek begon te schrijven over haar leven in het getto van Radomsko; eindigend vlak voor haar dood in 1942.
• Rutka Laskier (1929–1943) was een Joods-Poolse dagboekschrijfster die de drie maanden van haar leven tijdens de Holocaust in Polen beschreef. De nazi’s vermoordden haar op veertienjarige leeftijd in Auschwitz.
• Věra Kohnová (1929 – 1942), een jonge Tsjechoslowaakse Jood, schreef een dagboek over haar gevoelens en gebeurtenissen tijdens de nazi-bezetting vóór haar deportatie en moord in de nazi-vernietigingskampen.

Achtervolgd – een historische joodse realiteit

Het moeten vluchten voor achtervolgers die kwaad willen doen, werd niet alleen ervaren tijdens de holocaust, maar is door de geschiedenis heen een onderdeel geweest van de Joodse ervaring. Het begon in de vroegste dagen van de natie toen Jacob vluchtte voor Esau, die dreigde hem van het leven te beroven . In de daaropvolgende eeuwen was het vluchten voor achtervolgers een steeds dreigende realiteit voor Jacobs nakomelingen.

Jezus’ jeugd: achtervolgd en verborgen

In dit opzicht is het niet verrassend dat Jezus in de Evangeliën kort na zijn geboorte naar een ander land moest vluchten, net zoals de familie van Anne Frank dat deed. 

Matteüs vermeldt hoe de magiërs uit het Oosten Jezus hadden bezocht en voor Herodes de Grote opschudding hadden veroorzaakt.

¹² En God waarschuwde hen in een droom om niet naar Herodes terug te gaan. Daarom reisden ze langs een andere weg naar hun land terug.

De ontsnapping naar Egypte

¹³ Toen ze waren vertrokken, zag Jozef in een droom een engel van de Heer God. De engel zei: “Sta onmiddellijk op en vlucht met het kind en zijn moeder naar Egypte. Blijf daar totdat Ik je zeg dat je terug mag komen. Want Herodes zoekt naar het kind. Hij wil het doden.”

¹⁴ Toen stond Jozef ‘s nachts op en vluchtte met het kind en Maria naar Egypte. ¹⁵ Daar bleef hij totdat Herodes was gestorven. Zo gebeurde wat de Heer God vroeger al door de profeet Hosea had gezegd: ‘Ik heb mijn Zoon uit Egypte geroepen.’

¹⁶ Herodes was woedend toen hij merkte dat de wijze mannen hem hadden bedrogen. Daarom stuurde hij soldaten naar Betlehem om daar alle jongetjes van twee jaar en jonger te doden. En niet alleen in Betlehem, maar ook in de wijde omgeving daar omheen. Hij bepaalde de leeftijd van twee jaar, omdat hij van de wijze mannen wist dat het kind inmiddels hooguit twee jaar kon zijn. ¹⁷ Zo gebeurde wat de profeet Jeremia vroeger al had gezegd:

¹⁸ ‘Iemand huilt en jammert in Rama. Het is Rachel. Ze huilt over haar kinderen, omdat ze er niet meer zijn. Ze wil zich niet laten troosten.’

De terugkeer naar Nazareth

¹⁹ Toen Herodes was gestorven, zag Jozef in Egypte in een droom een engel van de Heer God. ²⁰ De engel zei: “Ga met het kind en zijn moeder terug naar Israël. Want de mensen die Hem wilden doden, zijn gestorven.”

²¹ Jozef reisde met het kind en Maria terug naar Israël. ²² Maar hij durfde niet in Judea te gaan wonen. Want Herodes’ zoon Archelaüs was de nieuwe koning van Judea geworden. En God waarschuwde Jozef in een droom ook voor hem. Daarom ging hij naar het gebied Galilea. ²³ Daar ging hij in de stad Nazaret wonen. Zo gebeurde wat de profeten vroeger al hadden gezegd. Want ze hadden gezegd dat Hij een Nazarener^[a] zou worden genoemd.

Mattheüs 2:12-23

Matteüs beschrijft hoe koning Herodes, die zich bedreigd voelde door Jezus en woedend was dat de magiërs hem te slim af waren, de moord op alle babyjongens in Bethlehem orkestreerde. Hij hoopte Jezus te doden in het bloedbad. Maar de ouders van Jezus waren midden in de nacht gevlucht en zaten ondergedoken in het buitenland, zoals Anne Frank, om aan een moorddadige dreiging te ontsnappen. 

… Van Herodes de Grote

Herodes de Grote , de briljante, maar meedogenloze koning van Judea, regeerde van 37 tot 4 vGT onder de Romeinse keizer. De vader van Herodes, Antiper, had het initiatief genomen toen de Romeinen Jeruzalem in 63 vGT veroverden, waardoor hij de Romeinse gunst verdiende en de vazalkoning over Judea werd. Herodes erfde de troon van zijn vader en wist slim om te gaan met vele intriges om zijn positie te versterken. Hij sponsorde prachtige bouwprojecten, waarvan er vele zich nu tussen de ruïnes van grote toeristische attracties in Israël bevinden. Masada en Caesarea zijn voorbeelden van twee populaire Israëlische toeristische attracties die overleefden als historische monumenten van zijn bouwactiviteiten. Maar zijn meest grandioze project was de herbouw van de Tweede Tempel in Jeruzalem. Hij bouwde het om te wedijveren met alle bouwwerken in het Romeinse Rijk. Wanneer in het Nieuwe Testament sprake is van een ‘tempel’, wordt verwezen naar deze door Herodes gebouwde tempel.

De meedogenloosheid van Herodes werd goed gedocumenteerd door de historicus Josephus , inclusief de moord op een aantal van zijn vrouwen en kinderen toen hij hun ontrouw vermoedde, en hij aarzelde nooit om het bloed van zijn onderdanen te vergieten. Dus hoewel Matteüs, van allen die de wreedheden van Herodes hebben opgetekend, de enige is die melding maakt van de moord op baby’s in Bethlehem, komen deze daden volledig overeen met wat we van hem weten.

De gedurfde hypothese: Jezus als Israël

Herodes de Grote was een Edomiet, een afstammeling van Esau; de broer van Jacob/Israël. Mattheüs registreert dus een Edomitische bedreiging tegen het leven van Jezus.

Dit opent de deur voor Matthew om te onthullen hoe hij deze gebeurtenissen begreep. Hij doet dit door het raamwerk of de lens uiteen te zetten die hij gebruikt om Jezus te begrijpen. We zien dit in zijn korte citaat (hierboven onderstreept) van de profeet Hosea (700 v.Chr.). Het volledige citaat van Hosea is:

11 De Heer zegt: “Toen Israël nog een kind was, hield Ik veel van hem. Ik heb mijn zoon uit Egypte geroepen.^[a]

Hosea 11:1

Hosea schreef deze zin ter herinnering aan de uittocht van het jonge volk Israël dat onder Mozes uit Egypte kwam . Hij beeldde Israël af als Gods ‘kind’ en ‘zoon’ sinds de uittocht vroeg in de geschiedenis van het land plaatsvond. Maar Matteüs acht het passend dit op Jezus toe te passen, toen hij eveneens uit Egypte kwam. Daarmee zet Matteüs een gedurfde hypothese naar voren dat Jezus op de een of andere manier de hele natie Israël belichaamt. Volgens Matteüs is Jezus het archetype, de meesterblauwdruk, de vervulling of voltooiing van Israël. Jezus vormt het patroon dat de natie van Israëls ervaringen vormt.

Een bewijsstuk dat de hypothese ondersteunt

Matteüs toont de komst van Jezus uit Egypte in zijn jeugd als bewijs hiervan, aangezien dit correleert met Israëls nationale uittocht uit Egypte in de jeugd van zijn natie. En de altijd aanwezige Joodse ervaring door de geschiedenis heen van het moeten vluchten en zich verstoppen, zoals geïllustreerd in het verhaal van Anne Frank, komt overeen met Jezus’ ervaring van vluchten en zich verstoppen.

De correlatie gaat dieper – terug naar het begin van de natie. Jakob, ook wel Israël genoemd, werd de eerste van Abrahams zaad die gedwongen werd te vluchten en zich te verstoppen ( voor zijn broer Esau ). Jezus moest vluchten voor Herodes de Grote, een Edomiet of afstammeling van Esau. Zoals Israël voor Esau vluchtte, zo moest zijn nakomeling de nakomeling van Esau ontvluchten. Vanuit het standpunt van Matteüs vluchtten beide Israëls voor Esau.

We zagen dat de wonderbaarlijke geboorte van Jezus parallel liep met de wonderbaarlijke geboorte van Isaak . Hier loopt zijn vluchtende Herodes parallel met Jakobs vlucht voor Esau, en zijn terugkeer uit Egypte naar het land Israël loopt parallel met de uittocht onder Mozes naar het Beloofde Land.

Het beoordelen van de bewering van Matthew

Is Matthew iets van plan? Het hele project dat bekend staat als Israël begon met Gods belofte aan Abraham

³ Als mensen jou goed behandelen, zal Ik goed voor hén zijn. En als mensen jou slecht behandelen, zal Ik slecht voor hén zijn. En door de zegen die op jou is, zullen alle volken van de aarde gezegend worden.”

Genesis 12:3

Omdat dit jou en mij Gods zegen biedt en omdat Jezus inderdaad door Abraham kwam, zou een verder onderzoek langs deze gedachtegang vruchtbaar kunnen zijn. Met dit in gedachten blijven we door het leven van Jezus gaan, waarbij we vervolgens kijken naar degene die de weg voor hem bereidde – Johannes de Doper – door de lens van de joodse revolutionair Simon Bar Kochba. Wij sluiten hier ons onderzoek af .